Phần 1: Trò chơi toán học Stomachion

Các trò chơi ghép hình được có tên gọi chung là tangram, là tên của một trò chơi được truyền bá ở Châu Âu và Châu Mỹ từ thế kỷ XIX. Có thể tên trò chơi này là từ ghép bởi hai từ là "tan", bắt nguồn từ Trung Quốc, nghĩa là "nhà Đường" và "gramma", tiếng Hy Lạp, nghĩa là "đồ thị".

Tangram 

Một điều khá đặc biệt là dù được phát minh ở đâu thì đa phần các trò chơi ghép hình đều có 7 miếng ghép, ngoại lệ có trò chơi gồm 5 miếng. Con số 7 miếng ghép được cho là khá hợp lý. Nếu ít hơn 7 miếng thì trò chơi sẽ đơn giản hơn, số hình ghép được sẽ ít. Với 7 miếng, để tính số hình có thể ghép được là một bài toán tổ hợp khó. Ban đầu, ta đặt cố định một miếng ghép. Có nhiều hơn 10 cách ghép miếng tiếp theo, cứ như vậy đến miếng ghép thứ 7, ta có nhiều hơn một tỷ hình. Bỏ qua những hình ghép không có nghĩa hay trùng nhau, vẫn có thể có hàng triệu hình ghép đẹp để mọi người tha hồ phát huy trí tưởng tượng khi chơi. Người ta gọi 7 là con số ma thuật. Tuy nhiên Fu Traing Wang và Chuan-Chin Hsiung vào năm 1942 chứng minh rằng chỉ có 13 tangram lồi. Ngoại lệ là stomachion của Acrchimedes được ghép từ 14 miếng, số 14 gấp đôi số 7. Trò chơi này có lẽ quá khó chơi, dành cho những người đặc biệt thông minh và kiên trì.

Nghịch lí Tangram

Hai hình được tạo ra từ cùng một tập các mảnh ghép, một hình trong đó dường như là tập con của hình còn lại. Một trong những nghịc lí nổi tiếng nhất là về hai hình thầy tu của Dudeney. Một nghịch lí nổi tiếng khác về các chiếc cốc được giới thiệu bởi Sam Loyd trong cuốn The Eighth Book Of Tan.

Nghịch lí Dundeney

Nghịc lí các chiếc cốc

Quả trứng Columbus

Cách dựng quả trứng Columbus

Ngoài trò chơi tangram nổi tiếng thì trò chơi ghép hình từ 9 miếng được cắt ra từ hình quả trứng, thường được gọi là Quả trứng Columbus, cũng rất được ưa chuộng. Mục tiêu là sắp xếp các miếng này thành các hình cụ thể nào đó.

Trò chơi Trí Uẩn
Ở Việt Nam, từ khoảng năm 1940 - 1943, Hà Nội và Sài Gòn bắt đầu phổ biến một trò chơi ghép hình mới do ông Nguyễn Trí Uẩn (1916 - 1995), một người sinh ra tại Hà Đông, Hà Nội tìm ra. Ông lấy hình chữ nhật có hai cạnh là 8cm và 10cm cắt ra thành 7 miếng ghép. Trò chơi sau đó nhanh chóng lan nhanh, được nhiều người yêu thích. Trò chơi Trí Uẩn có nhiều nét độc đáo và được dân gian gọi bằng cái tên thông dụng là bảy miếng nghìn hình. Chẳng hạn, ta có thể ghép 7 miếng thành đủ các chữ số từ 0 đến 9 hay đủ các chữ cái. Ông Trí Uẩn đã tìm ra 28 cách ghép khác nhau để tạo ra hình một trái tim hay 88 cách để ghép thành một quả tạ. Theo tác giả website này thì những bộ này được một hãng của Đức sản xuất cuối thế kỷ 19. Có nghi vấn cho rằng trò chơi này có nguồn gốc từ Nhật Bản.

Một trò chơi giống Trí Uẩn được cho là sản xuất cuối thế kỷ 19 tại Dức.

Đến nay thì nhân loại đã có nhiều trò chơi ghép hình phổ biến, thường được sản xuất bằng gỗ để bán như: tangram, hai hình vuông tangram, Trí Uẩn, hình quả trứng… giúp người chơi tha hồ rèn luyện trí tưởng tượng.

Còn tiếp...